Soedish Abhishek Hira BSc
Wat is Sootak en Patak, en waarom is het volgen van deze regels belangrijk?
In het Sanatan Dharma (hindoeïsme) zijn Sootak en Patak twee belangrijke concepten die betrekking hebben op zuiverheid (shuddhi) en onzuiverheid (ashuddhi) in het dagelijks leven.
Wat is Sootak?
Sootak verwijst naar de periode van onzuiverheid die ontstaat na een bepaalde gebeurtenis. Er zijn twee soorten Sootak:
1. Geboorte-Sootak:
Wanneer er in een familie een kind wordt geboren, geldt er een periode van onzuiverheid die meestal 10 dagen duurt. Tijdens deze periode nemen de familieleden niet deel aan religieuze rituelen en ceremoniën.
2. Overlijdens-Sootak (Patak):
Wanneer een familielid overlijdt, geldt er een periode van onzuiverheid, meestal van 13 dagen. In deze periode vermijden familieleden religieuze en sociale bijeenkomsten.
Wat is Patak?
Patak is verbonden aan zonde of schuld die ontstaat door onjuiste of onreine handelingen, met name bij een overlijden. De familie raakt ritueel onrein door de dood en moet bepaalde reinigingsrituelen ondergaan.
Waarom is Sootak na een geboorte?
Bij de geboorte wordt de navelstreng afgesneden, wat wordt beschouwd als een gewelddadige handeling.
Daarnaast wordt de moeder fysiek verzwakt en de baby is vatbaar voor infecties.
Om de moeder rust te geven en het kind te beschermen tegen ziektes, werd het systeem van Sootak ingesteld.
In oude tijden, waar grote families samenleefden, was dit een manier om de moeder te ontlasten van huishoudelijke plichten.
Duur van geboorte-Sootak:
Tot 3 generaties: 10 dagen
Tot 4 generaties: 10 dagen
Tot 5 generaties: 6 dagen
Voor de moeder (prasoeti): 45 dagen
De plek waar het kind geboren is (huis/ziekenhuis): 1 maand onrein.
Dochter bevalt in haar ouderlijk huis: ouders 3 dagen Sootak.
Dochter bevalt in haar schoonfamilie: daar 10 dagen Sootak, ouders geen Sootak.
Huishoudpersoneel: als zij in huis bevallen 1 dag Sootak, anders geen Sootak.
Huisdieren (koe, buffel, geit) krijgen 1 dag Sootak als ze in huis bevallen.
Hun melk wordt respectievelijk 12, 10 en 6 dagen als onrein beschouwd.
.
Waarom is Patak na een overlijden?
Bij een overlijden ontstaat er morele en religieuze onzuiverheid door het uitvoeren van rituelen zoals de crematie.
De dood heeft een spirituele en psychologische impact op de familie, waarvoor een periode van afzondering wordt voorgeschreven.
Duur van Patak:
Tot 3 generaties: 12 dagen
Tot 4 generaties: 10 dagen
Tot 5 generaties: 6 dagen
Als iemand pas na 12 dagen hoort dat een familielid is overleden, volstaat een zuiveringsbad.
Bij een miskraam geldt: zoveel maanden als de zwangerschap duurde, zoveel dagen Patak.
Monniken en asceten hebben geen Sootak-Patak bij geboorte/overlijden van familie.
Zelfmoord: 6 maanden Patak.
Indien een vrouw zich verbrandt uit liefde voor haar man, of iemand overlijdt uit schaamte of schuldgevoel: 6 maanden Patak.
In deze periode mag niemand uit dat huis voedsel of water aannemen, en geen tempel betreden of offers brengen.
Wat mag niet tijdens Sootak en Patak?
1. Raak geen andere mensen aan.
2. Neem geen deel aan religieuze of feestelijke ceremonies.
3. Eet niet bij anderen (in pangeet/feestmaal).
4. Ga niet op bezoek bij anderen.
5. Houd je bezig met spirituele oefeningen zoals bhajan of het lezen van de Garud Puran.
6. Na afloop van Sootak/Patak periode: baden en zuiveren met Panchagavya (melk, yoghurt, ghee, koeienurine, mest).
7. Geen tempel bezoeken, religieuze handelingen of voedseloffers brengen.
8. Niemand mag voedsel, water of prasad van het betreffende gezin aannemen gedurende de onzuiverheidsperiode.
Wetenschap of bijgeloof?
Veel mensen zien Sootak en Patak als bijgeloof, maar de regels zijn oorspronkelijk gebaseerd op praktische en hygiënische redenen:
Na een geboorte heeft de moeder rust nodig.
De baby heeft nog geen afweer tegen infecties.
Na een overlijden is er risico op verspreiding van bacteriën/virussen.
Zuiveringsbaden zijn bedoeld om hygiëne te waarborgen.
De oude rishi’s en wijzen hebben deze regels ingesteld met een duidelijk praktisch doel. Echter, in de moderne tijd wordt vaak alleen de rituele kant gezien, en vergeten we de wetenschappelijke en sociale relevantie die eraan ten grondslag ligt.
